مقدس ترین و برترین اماکن جهان در عقیده ی اسلامی

دکتر عبدالصدیق آخوند کشمیری:زمین همان زمین است و فرقی ندارد کجای کره ی خاکی باشد. ولی اسلام بنابر اعمال انسانها اماکنی را منتخب خود قرار داده است و باید به یاد داشته باشیم  که در این امر نیز اعمال ما انسانها دخیل است و بر همین اساس  است که بعضی اماکن به قداست می رسند و بعضی منفور الله تعالی واقع می شوند.

برای بررسی این مطلب، تحقیقی در مورد مقدس ترین اماکن نزد مسلمانان، انجام شد تا باشد که قدر انسان در اسلام به جهانیان نشان داده شود و همه بدانند که الله تعالی برای انسان چه ارزش والایی قرار داده است.

رسول الله ص در حدیثی می فرماید که  محبوب ترین بلاد (در عربی معاصر کشور و در قدیم به شهر و دیار اطلاق می شده است)، برای الله تعالی، مساجد هستند و بدترین این اماکن بازارها هستند. (صحيح مسلم (1/ 464)

این حکم عمومی مساله است و بر غالب احوال بنا شده است. چراکه اگر در مسجد غیبت شود بدتر از بازار خواهد بود واگر فرد مسلمان به بازار برای کسب روزی برود و بر طبق شرع عمل کند، این خود اجر اخروی دارد.

  در این روایت الله تعالی مکانی را از نظر جغرافیایی مختص این افتخار ندانسته است . بلکه مطلق مساجد در هر کجای کره ی خاکی دانسته است و دیگر اینکه انسانها هستند که با عبادت در مسجد آن مکان را به محبوب ترین اماکن تبدیل می کنند و با مکر و حیله و دروغ خود بازار را به بدترین اماکن بدل کرده اند.

وقتی در مورد مقدس ترین اماکن اسلامی مشخص بحث پیش می آید، اولین اماکن همانا مکه مکرمه و مدینه منوره خواهند بود که بر ذهن مسلمان نقش می بندند.

و در فضل و خیریت این دو مکان در روایات نیز فراوان وارد شده است:

1-در فضیلت مکه مشرفه رسول الله ص وقتی قصد هجرت از آن را به سوی مدینه منوره داشتند فرمودند: قسم که تو (مکه) بهترین زمین الله هستی و محبوبترین زمین ابرای الله هستی و اگر مرا بیرون نمی کردند، از آن خارج نمی شدم. (سنن ابن ماجه، 4/ 289)

بعضی از این حدیث چنین برداشت کرده اند که بهترین اماکن همان مکه مکرمه می باشد و دیگر اینکه در فضل نماز گزاردن در مسجد الحرام نیز روایات وارد شده اند و باز باید یادمان باشد مسجد الحرام و شهر مکه برای نماز و عبادت افضلیت دارد و اینکه جزای گناه در این شهر نیز به نسبت دیگر اماکن چندین برابر است.

2- مالکیه بر افضلیت مدینه منوره بر مکه مکرمه به چند روایت استناد کرده اند: الف: روایت: مدینه ارجمندتر از مکه است. (التاريخ الكبيربخاري1/ 160)

3- نماز در مسجد رسول الله ص هزار درجه بهتر از نماز در مسجد الحرام است و این قول مالکیه است و بعضی نیز این را از امام مالک روایت کرده اند. (عمدة القاري شرح صحيح البخاري 7/ 256)

4- عامه ی اهل فقه و حدیث بر افضلیت مسجد الحرام تاکید دارند.(همان)

5-زمین افضل است یا آسمان؟ بعضی برای افضلیت آسمان چند دلیل ذکر کرده اند: 1-مکان عبادت فرشتگان است.2-در آن مکانی نیست که عصیان ورزیده شده باشد و وقتی حضرت آدم عصیان کرد، الله تعالی وی را به زمین راند. 3-آسمان سقف محفوظ است و این برای زمین ذکر نشده است.4-در اکثر مواقع ذکر آسمان قبل زمین می آید.

و بعضی نیز گفته اند که زمین افضل است زیرا:1-در مورد اماکنی از زمین به برکت داشتن یاد شده است.2-پیامبران را از زمین خلق کرده است.3-برای رسول الله ص تمامی اماکن زمین را مسجد قرار داده است.4-خاک آن را پاک کننده قرار داده است. (مفاتيح الغيب 2/ 339)

لازم به ذکر است که  برخلاف عقیده فرقه ی جسمیه ی قدیم (که در حال حاضر تحت عناوین جدیدی ظهور کرده اند ) در کتب منبع، بودن پای الله و مکان ایستادن الله و امثال آن  برای اثبات افضلیت آسمان نیامده است.

6- قاضی عیاض گوید: اجماع امت بر این استوار است که موضع قبر رسول الله ص افضل بقعه های زمین است و اختلافات مذکور بغیر از موضع قبر رسول الله ص است.( التوضيح لشرح الجامع الصحيح (9/ 229) و الموسوعة الفقهية الكويتية (32/ 156).

 حسن ختام این مطلب را متن الموسوعة الفقهیه الکویتیه قرار می دهیم، باشد که قدر انسان خصوصا رسول الله ص را بدانیم و به بهانه ی الله، رسولش را زمین نگذاریم:

وَهَذَا الْخِلاَفُ يَجْرِي فِيمَا عَدَا مَا ضَمَّ الأَْعْضَاءَ الشَّرِيفَةَ عَلَى صَاحِبِهَا أَفْضَل الصَّلاَةِ وَأَتَمُّ التَّسْلِيمِ مِنْ أَرْضِ الْمَدِينَةِ.

أَمَّا الْمَوْضِعُ الَّذِي ضَمَّ أَعْضَاءَهُ الشَّرِيفَةَ مِنْ قَبْرِهِ الْكَرِيمِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَدْ قَال الْعُلَمَاءُ: إِنَّهُ أَفْضَل بِقَاعِ الأْرْضِ حَتَّى الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ،وَحَتَّى الْكَعْبَةِ الْمُشَرَّفَةِ، وَإِنَّهُ أَفْضَل مِنَ السَّمَاوَاتِ حَتَّى الْعَرْشِ وَالْكُرْسِيِّ. كَمَا أَجْمَعُوا عَلَى أَنَّ الْكَعْبَةَ أَفْضَل مِنَ الْمَدِينَةِ مَا عَدَا الضَّرِيحَ الشَّرِيفَ عَلَى صَاحِبِهِ أَفْضَل الصَّلاَةِ وَأَتَمُّ التَّسْلِيمِ.

و این خلاف(در افضلیت مکه و مدینه) در مورد مکانی غیر از آن مکانی است که اعضای شریف رسول الله ص را در در خود جمع کرده است؛که بر صاحب آن افضل صلوات و تسلیمات باد؛ که از زمین مدینه است، می باشد.

اما مکانی که اعضای شریف رسول الله ص یعنی قبر محترم رسول الله صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، همانا علماء گفته اند: قبر رسول الله ص افضل بقعه های زمین است حتی از مسجد الحرام نیز برتر است و حتی از مکه مشرفه و همانا قبر رسول الله ص از آسمانها و حتی عرش و کرسی نیز برتر است. همچنان که اجماع کرده اند که کعبه از مدینه افضل است ،به غیر از ضریح شریف که بر صاحبش برترین صلوات و کاملترین سلام ها باد.

منابع:

التاريخ الكبير،محمد بن إسماعيل بن إبراهيم بن المغيرة البخاري، أبو عبد الله 256هـ ناشر دائرة المعارف العثمانية، حيدر آباد – الدكن، هندوستان.

التوضيح لشرح الجامع الصحيح ابن ملقن عمر بن علي شافعي 804هـ) ناشر: دار النوادر، دمشق – سوريا چاپ اول، 1429 هـ - 2008 م.

سنن ابن ماجه، محمد بن يزيد قزويني273هـ، ناشر: دار الرسالة العالمية  چاپ اول، 1430 هـ - 2009 م.

عمدة القاري شرح صحيح البخاري، محمود بن أحمد عینتابى حنفى بدر الدين عينى،855هـ، ناشر: دار إحياء التراث العربي – بيروت.

المسند الصحيح المختصر بنقل العدل عن العدل إلى رسول الله ، مسلم بن الحجاج نيسابوري متوفى : 261 هـ ناشر : دار الجيل – بيروت.

مفاتيح الغيب = التفسير الكبير،محمد بن عمر رازي ملقب به فخر الدين رازي، 606هـ ناشر: دار إحياء التراث العربي – بيروت چاپ سوم - 1420 هـ.

 الموسوعة الفقهية الكويتية منتشر کننده وزارة الأوقاف والشئون الإسلامية ،كويت. 45 جلد از سال 1404تا 1427 انتشار یافته است جلدهای 1-23 چاپ دوم ناشر دار السلاسل کویت و 24-38 چاپ اول ناشر دار الصفوه مصر و 39-45 چاپ دوم ناشر طبع الوزاره